Visie op evalueren (Freinetscholen Gent)
GEMEENSCHAPPELIJKE VISIETEKST EVALUEREN
FREINETSCHOLEN GENT
1. Uitgangspunt Freinet
We laten Freinet even aan het woord:
“Met het cijfer beoordeelt de volwassene het werk van het kind. Dat cijfer zou iets kunnen
betekenen, indien het objectief en nauwkeurig toegekend werd. Dat kan, zeker ten delen,
wanneer het om eenvoudige kennis gaat, om de techniek van de vier hoofdbewerkingen
bijvoorbeeld, maar meer complex werk, waar de intelligentie, het begrijpen en diverse
gedragingen bij te pas komen, kan niet systematisch volgens een strak schema gemeten
worden.
Het is daarom niet verwonderlijk dat, op dat niveau, de punten enorm verschillen, naargelang
de examinatoren.
Wat betekenen dan klasseringen, die steunen op dergelijke vervalste cijfers, en hoe kan men
beslissen dat A, gelet op die paar honderdsten van een punt, beter is dan B? Het is een
totaal vervalste rekenkunde, het zijn de meest onmenselijke statistieken.
Ouders en leerkrachten houden nochtans aan dit systeem, want in de school zoals die nu is,
zijn cijfers en klasseringen voor kinderen die geen zin hebben om te werken de meest
afdoende sanctiemiddelen, de beste stimulans tot wedijver.
Maar die medaille heeft een gevaarlijke keerzijde.
Als het zo belangrijk is te meten- en zo nauwkeurig mogelijk- beperkt men zich in de praktijk
tot wat meetbaar is. Een oefening, een som, een vraagstuk, een overhoring kan je
betrekkelijk gemakkelijk beoordelen, maar het begrijpen, de functie van intelligentie, de
creativiteit, het wetenschappelijke, de vindingrijkheid, de zin voor het artistieke en het
historische, kan je niet afmeten en-wegen. Dus geeft de school aan al die activiteiten zo
weinig mogelijk armslag en sluit dit buiten de competentie.
breed permanent proces en
product gericht doelmatigheid billijkheid
Dit wat de huidige toestand betreft.
We bestrijden het door de kinderen zin in het werk en zelfs de behoefte aan het werk te doen
krijgen, door gezonde werkijver, gesteund op uitwisseling, en groepsgerichte competitie te
laten ontstaan; door een geheel van individuele grafieken en brevetten, die het overdreven
gebruik van cijfers en klasseringen kunnen vervangen.”
Invariant 19
2. Wat verstaat een freinetschool onder evalueren?
Evalueren kunnen we omschrijven als een proces waarbij leerkrachten informatie
verzamelen over de totale ontwikkeling van kinderen. In samenspraak met de kinderen, de
leerkrachten en de ouders worden de resultaten besproken. Er volgen acties om het
ontwikkelingsproces van de kinderen op te volgen en waar nodig bij te sturen.
3. Hoe evalueert een freinetschool kwaliteitsvol?
We doen dit aan de hand van de volgende staakwoorden:
Wat verstaan wij onder deze staakwoorden?
Breed evalueren betekent kijken naar een persoon in zijn geheel, naar zijn talenten en
mogelijkheden, vanuit verschillende invalshoeken, gemeten met verschillende instrumenten
en in verschillende contexten geobserveerd.
Omdat we dit vanuit verschillende invalshoeken doen, is overleg tussen verschillende
evaluatoren nodig.
Er wordt gebruik gemaakt van een brede waaier aan evaluatievormen en niet enkel van de
traditionele toets. We proberen ook op andere manieren zicht te krijgen op de competenties
van leerlingen: observaties, gesprekken, zelfevaluaties kunnen nuttige manieren zijn om te
evalueren.
Een competentie is altijd gebonden aan een welbepaalde context. Het doel in ons onderwijs
is niet dat leerlingen enkel bepaalde kennis, vaardigheden en attitudes verwerven binnen
de klas, maar dat ze die kennis, vaardigheden en attitudes ook elders in authentieke
contexten gebruiken.
breed
Leerkrachten creëren een krachtige leeromgeving (KLO) waarbij er gebruik wordt gemaakt
van een variatie aan werkvormen die de mogelijkheid bieden om leerlingen individueel en in
groep breed te observeren, feedback te geven over hun ontwikkeling en breed te evalueren.
Breed evalueren bevordert de zelfreflecterende houding (bij leerlingen en leerkrachten),
stelt de leerling in staat om via duidelijke feedback zijn/haar leerproces mee in handen te
nemen, ontwikkelt evaluerende vaardigheden. Bij leerlingen en leerkrachten, kan door te
reflecteren over de resultaten, de bereidheid verhogen om de eigen onderwijsaanpak in
vraag te stellen en bij te sturen.
Feedback en ondersteuning zijn er steeds op gericht het lerende vermogen van de
leerlingen te sturen vanuit een positieve bevestiging. Voor alle kinderen is het immers
belangrijk hun zelfbeeld positief te houden, vertrouwen te geven en vanuit dit vertrouwen
verder te groeien. Het evalueren mag geen afstraffing worden, mag geen ontgoocheling zijn
maar moet voldoende uitdaging vormen om ook moeilijke elementen aan te pakken.
In een freinetschool wordt er voortdurend gewaakt over het leerproces van de kinderen. Er
heerst een cultuur van dagelijkse evaluatie.
We evalueren de zelfsturende competenties, de leercompetenties, de sociale competenties
en de functionele competenties.
We doen dit procesgericht en productgericht, maar met de nadruk op het proces.
Het product moet kwaliteitsvol zijn, maar het is ondergeschikt aan het proces.
Productevaluatie staat niet los van procesevaluatie.
We kunnen in een freinetschool aantonen dat de eindtermen en leerplandoelstellingen
worden nagestreefd.
permanent
proces en
productgericht
doelmatigheid
Competenties aanboren en inzetten doen leerlingen elk op hun eigen manier. Dat
betekent dat ook de evaluatie ervan gericht moet zijn op leerlingen als individuen met elk
hun capaciteiten, oplossingsstijlen, aard en mate van voorkennis. Evalueren komt erop
neer aan te tonen dat het leerproces efficiënt geweest is en dat kan zich bij verschillende
leerlingen op een verschillende manier uiten. In een aangepaste evaluatie toont elke
leerling op zijn manier hoe hij zijn competenties in een situatie heeft aangeboord en
verfijnd. Door aan te sluiten bij de individuele kenmerken en achtergrond van leerlingen,
wordt evaluatie ook fairder voor iedere leerling. Dat betekent dat ook de rapportering zal
moeten rekening houden met de diversiteit die er bij de leerlingen heerst.
Zittenblijven proberen we te vermijden.
Leerlingen stromen zo veel mogelijk mee met leeftijdsgenoten.
Het proces heeft voorrang op de fysieke leeftijd.
Kinderen evalueren en vergelijken met zichzelf en niet met elkaar.
4. Wat is het aandeel van de ouders in een freinetschool?
Het doel van ouders en leerkrachten is een zo optimaal mogelijke ontwikkeling van de
kinderen beogen. Goede contacten tussen ouders en leerkrachten is een voorwaarde.
Ouders signaleren dingen die de leerkracht ontgaan en omgekeerd. Omdat freinetonderwijs
uitgaat van de belevingswereld van de leerlingen, wordt de familie haast vanzelf bij de school
betrokken.
Dit document is gebaseerd op het document GOK Steunpunt Gelijke Onderwijskansen
(Breed evalueren: visietekst) en de visie van Freinet.