Op naar een door de kinderen gedragen uitstappenbeleid adhv de meesterproef
Welke uitstappen doen we en waarom? Stellen we onszelf wel voldoende de vraag waarom we op bosklassen en zeeklassen gaan? Hoe ontwikkelen we met de school een visie rond uitstappen? Hoe kunnen we de kinderen betrekken bij ons uitstappenbeleid?
Een mogelijke invulling vind je door met meesterproeven te werken in de derde graad. Wat houden deze meesterproeven in, wat is hun waarde en hoe kan je ze organiseren in je school/klas? Welke stappen horen we te zetten? We zien hoe de meesterproef deel uitmaakt van het portfolio van het kind.
Op het congres gaf ik een workshop met een deel visievorming en een deel praktische uitwerking. Hieronder lees je de visietekst van onze school en kan je een mogelijk stappenplan en praktijkvoorbeelden downloaden.
Uitgangspunten van onze visie
Een volle week weg zijn met de groep mag geen doel op zich zijn. Een vaste extra-muros creëert valse verwachtingen naar ouders. In sommige gevallen gaan ouders de schoolkeuze van hun kind mede laten bepalen door het prestige van de extra-murosactiviteiten die door het leerkrachtenteam vastgelegd worden. Een volle week weggaan lijkt wel een modeverschijnsel te zijn geworden.
Wij willen bovendien extra muros goedkoop houden voor de ouders, zodat zo veel mogelijk kinderen kunnen meegaan.
Een volle week erop uit trekken op vol pension is een luxeweek voor kinderen. Zij laten er zich leiden gedurende die week. Ze doen activiteiten die door volwassenen georganiseerd werden en die niet voor alle kinderen even interessant zijn. Bovendien is deze volgsituatie in strijd met wat we op Het Prisma willen. We willen liever kinderen auteur laten zijn van hun werk, hen in een scheppende rol en een leidende positie plaatsen. Daarbij vinden we dat onze oudste kinderen enige organisatorische vaardigheden mogen ontwikkelen.
Daarbij komt dat we nog moeilijk geschikte en goedkope locaties vinden. We willen, om de prijs te drukken, zo veel mogelijk af van vol pension en zelf kunnen koken. Op die manier blijken al veel locaties ons niet te kunnen (willen) ontvangen. Door ouders te laten meehelpen, bijvoorbeeld als kookploeg, betrekken we hen bij onze school.
We vinden de werkwijze om, een jaar vooraf, bussen bij het Leerlingenvervoer van de stad te moeten vastleggen, bureaucratisch. Deze werkwijze sluit niet aan bij de onderzoekende houding die wij en onze kinderen aan de dag leggen. Het Leerlingenvervoer zou kort op de bal moeten kunnen spelen. We kiezen bijgevolg andere manieren om ons te verplaatsen, liefst zo goedkoop en ecologisch mogelijk.
In zijn boek “Nynke” beschrijft Jeroen Tans hoe kinderen op zijn school (NL) zelf hun meerdaagse tocht moeten uitwerken en voorbereiden. Deze tocht doen ze individueel, onder begeleiding van een ouder van de school. Dat kan bijvoorbeeld een fietstocht van enkele dagen zijn. Het kind moet zelf alles organiseren: slaapplaats, eten, route, … Terwijl de klasgenoten op school blijven, maakt het kind deze reis. Als het kind terug in de groep komt, brengt hij een uitgebreid reisverslag. Elk kind op zijn school bepaalt zelf wanneer hij zichzelf in staat acht deze reis te ondernemen.
Zulk idee lijkt in België onmogelijk te realiseren ivm de verantwoordelijkheid die de school draagt over elk kind. Ook moet je geschikte en bereidwillige ouders vinden die een kind willen en kunnen vergezellen. Toch zit er zo veel waarde in dit idee, dat het is gaan meespelen in de manier waarop wij onze uitstappen organiseren.
Toch één vaste uistap per jaar
Ter afsluiting van het schooljaar houden we vast aan onze kampeerdriedaagse. Puyenbroeck blijft een geschikte locatie daarvoor. De volledige lagere school verblijft er op de maandag, dinsdag en woensdag van de laatste schoolweek. Deze schoolweek is in de meeste gevallen een verloren week, waarbij klassen worden opgeruimd en kinderen niet veel om handen hebben. We vinden het een ideale afsluiter om de kinderen afscheid te laten nemen van elkaar voor de zomervakantie. We willen maximale ouderhulp want het gaat om kamperen. Ouders kunnen ook gewoon op bezoek komen. We nodigen afgestudeerde leerlingen uit omdat zij vaak al thuis zijn na hun examens.
De variabele uitstappen of extra muros
Onze vijfdeklassers werken in de loop van hun voorlaatste jaar op school een trip uit. In het zesde leerjaar wordt de uitstap gemaakt. Ze zijn op deze uitstap reisgids voor de andere kinderen. Dat kan de eigen leefgroep zijn of een andere leeftijdsgroep. De uitstap moet minstens een volledige dag in beslag nemen en maximum twee dagen.
termijn
Deze kinderen kiezen ruim op voorhand een bestemming, nl. in hun voorlaatste jaar dat ze op onze school zitten. Zo krijgen ze voldoende tijd om alles grondig uit te werken en te organiseren.
Van sommige kinderen weten we reeds in het vijfde leerjaar dat zij een extra jaar nodig hebben alvorens de school te verlaten. In samenspraak kan beslist worden dat zij het voorbereidend werk een jaar uitstellen. Van sommige kinderen weten we dat deze proef voor hen hoog gegrepen zal zijn. We zullen deze kinderen intensiever begeleiden dan meer autonome kinderen, zodat ook hun uitstap een succesverhaal wordt.
Er wordt met de kinderen gezocht naar een gezonde spreiding over het jaar. Daarom begint elk kind tijdig met de voorbereiding.
Op de jaarkalender en stappenplan wordt gemarkeerd wanneer verwacht wordt dat een volgende stap klaar moet zijn. Dit wordt goed gecommuniceerd met ouders.
In het stappenplan is een rubriek opgenomen over het tijdstip van de uitstap. Als aan deze stap gewerkt wordt, wordt tevens in de klas een spreiding opgemaakt over het volledige volgende schooljaar.
Tijdens de proclamatie zouden de kinderen hun meesterproef ook kunnen voorstellen (eender hoe. van foto’s tot een beeldhouwwerk …). Ze moeten immers in drie ateliers naar keuze een werk hebben gemaakt dat gerelateerd is aan hun uitstap.
begeleiding
De leerkracht van het kind begeleidt het ook in deze opdracht. Daarnaast vragen we ook begeleiding door de ouders omdat het kind een deel van het werk naschools moet realiseren.
budget
Hier gaat het om extra muros en dan mag geld worden gevraagd aan de ouders. We houden alles goed bij zodat geen enkel gezin boven zijn maximum gaat (75 euro per schooljaar zonder eten, 105 met eten). Heeft het organiserende kind meer fondsen nodig, dan moet het zelf een actie opzetten.
criteria
Elke uitstap moet een bepaalde waarde hebben van educatieve of intrinsieke aard. Pure ontspanning is geen criterium voor deze meesterproef (vb pretpark). Een intrinsieke waarde kan zijn dat de locatie iets met de persoon doet, een beleving die jou als persoon raakt. In de meeste gevallen draait het om een educatieve uitstap.
Eén bepaald leerdomein zal in elke uitstap logischerwijs meer aan bod komen dan andere, bv. geschiedenis of natuur of kunst. Toch gaan we in het stappenplan opnemen dat ook andere leerdomeinen betrokken worden.
inspiratie
Dit meesterwerk kan vanuit een onderzoeksvraag vertrekken of gewoon vanuit hun interesse.
De klas (leerkracht 3°, ouders en kinderen) legt een map aan als inspiratiebron. Daarin zit een veelheid aan folders van musea, steden, fietstochten, …
Alle digitale info ivm uitstappen wordt naar het emailadres gezonden van de klas en daar in de map “uitstappen” bewaard.
stappenplan
Om de kinderen te helpen een uitstap tot een goed einde te brengen, is er een stappenplan. Dat wordt met de begeleider van het kind overlopen en opgevolgd.
evaluatie
In het portfolio is voorzien dat het kind een zelfevaluatie doet per stap in het proces. Daarnaast kan ook de begeleider evalueren. Na de uitstap evalueert de groep de uitstap en de drie kunstwerken.
De voordelen van het systeem:
– Elk jaar leidt ons naar verschillende locaties.
– Onze kinderen leren actief uitkijken naar een reisbestemming.
– Dit is het echte werk. We beschouwen dit werk als een soort van meesterproef van het kind in zijn laatste jaar. Het kind leert organiseren. Deze meesterproef combineert verschillende soorten werk (wereldonderzoek, wiskunde, taal, organisatorisch, sociaal, kunst, …)
– Door de diversiteit aan uitstappen is er een ruimere dekking van het leerplan w.o. vanwege de verschillende interesses van onze kinderen. De kinderen liggen zelf aan de basis van een gevarieerd uitstappenbeleid.
– In plaats van een volle week weg te zijn, gaan we verschillende keren op een jaar, met misschien af en toe een overnachting.
– We hebben elk jaar (bij volle bezetting van 12 kinderen in het zesde) 12 zulke uitstappen.
Klik hieronder om te downloaden:
